تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک چیست؟

در دنیای مواد شیمیایی، نام‌های مختلفی برای یک ترکیب واحد وجود دارد که گاهی باعث سردرگمی افراد و متخصصان می‌شود. یکی از نمونه‌های رایج، تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک است. بسیاری از کاربران تصور می‌کنند این دو ماده، دو ترکیب متفاوت‌اند، در حالی که از نظر شیمیایی هر دو نام به محلول آبی گاز هیدروژن کلرید (HCl) اشاره دارند.

اما با این حال تفاوت‌هایی در درجه خلوص، روش تولید، کاربرد صنعتی و سطح ناخالصی‌ها وجود دارد که موجب می‌شود در صنایع مختلف، از هرکدام با عنوانی مجزا استفاده شود. در این مقاله به‌صورت جامع به بررسی تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک می‌پردازیم.

هیدروکلریک اسید چیست؟

هیدروکلریک اسید (Hydrochloric Acid) محلولی شفاف و بی‌رنگ از گاز هیدروژن کلرید (HCl) در آب است. این ماده یکی از قوی‌ترین اسیدهای معدنی به شمار می‌آید و در بسیاری از واکنش‌های شیمیایی نقش کلیدی دارد.

از نظر شیمیایی، هنگام حل شدن گاز HCl در آب، مولکول‌های آن به‌طور کامل به یون‌های هیدروژن (H⁺) و کلرید (Cl⁻) تفکیک می‌شوند. همین تفکیک کامل، دلیل قدرت بالای اسیدی و pH پایین آن است. همچنین بوی تند و نافذ دارد.

اسید کلریدریک چیست؟

اسید کلریدریک که در با نام Muriatic Acid نیز شناخته می‌شود، در واقع همان هیدروکلریک اسید اما با خلوص پایین‌تر است.

در صنایع، اغلب گاز HCl از فرآیندهای جانبی پتروشیمی تولید می‌شود و سپس با آب ترکیب می‌گردد تا اسید کلریدریک صنعتی حاصل شود. این محصول معمولاً دارای درصد کمی ناخالصی است که ممکن است شامل آهن، کلر آزاد یا ترکیبات آلی باشد.

تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک

هیدروکلریک اسید نوع خالص‌تر و آزمایشگاهی است اما اسید کلریدریک نوعی اسید صنعتی بوده ناخالصی کمتری دارد.

در جدول زیر می‌توانید تفاوت این دو ترکیب را از جنبه‌های مختلف مشاهده کنید:

آیا هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک از نظر علمی تفاوتی دارند؟

از نظر فرمول شیمیایی، تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک وجود ندارد. هر دو از مولکول‌های HCl تشکیل شده‌اند. تفاوت اصلی در خلوص مواد اولیه و روش تولید است.

در هیدروکلریک اسید آزمایشگاهی، از گاز هیدروژن کلرید با خلوص بسیار بالا استفاده می‌شود و فرآیند تولید در محیط کنترل‌شده انجام می‌گیرد تا ناخالصی‌های فلزی یا آلی وارد محلول نشوند.

در حالی‌که در اسید کلریدریک صنعتی، ممکن است از گازهایی استفاده شود که در فرایندهای جانبی پالایشگاه‌ها یا کارخانه‌های PVC به‌دست آمده‌اند و در نتیجه حاوی درصد کمی ناخالصی هستند.

روش تولید هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک

روش مستقیم

در این روش، گاز کلر (Cl₂) و هیدروژن (H₂) در حضور شعله ترکیب شده و گاز هیدروژن کلرید (HCl) تولید می‌شود. سپس گاز HCl در آب حل می‌گردد تا اسید مورد نظر تشکیل شود.

این روش برای تولید هیدروکلریک اسید خالص در آزمایشگاه‌ها یا صنایع دارویی استفاده می‌شود.

معادله واکنش:

H₂ + Cl₂ → 2HCl

روش جانبی صنعتی

در بسیاری از صنایع شیمیایی، به‌ویژه هنگام تولید وینیل کلراید (VCM) یا پلی‌وینیل کلراید (PVC)، گاز HCl به عنوان محصول جانبی تولید می‌شود. این گاز را در آب حل می‌کنند تا اسید کلریدریک صنعتی به‌دست آید.

کاربردهای هیدروکلریک اسید

• صنایع دارویی: برای تنظیم pH در تولید داروها و واکنش‌های شیمیایی حساس.
• صنایع غذایی: در تولید ژلاتین، افزودنی‌های غذایی و تنظیم اسیدیته (با غلظت بسیار کم).
• تحلیل‌های شیمیایی: به عنوان یکی از مهم‌ترین اسیدها برای آماده‌سازی نمونه‌ها و واکنش‌های تیتراسیون.
• تولید نمک‌ها: مانند کلرید کلسیم، کلرید روی و کلرید آهن.

کاربردهای اسید کلریدریک صنعتی

• اسیدشویی فلزات: برای حذف زنگ و اکسید از سطح آهن و فولاد پیش از آبکاری یا رنگ‌آمیزی.
• تصفیه آب و استخر: برای تنظیم pH و جلوگیری از رسوب‌گذاری.
• ساختمان و نظافت: برای پاک‌سازی سطوح سنگ، سرامیک و کاشی از جرم و آهک.
• تولید ترکیبات شیمیایی: به‌عنوان ماده اولیه در ساخت کلریدها، رنگدانه‌ها و مواد شوینده صنعتی.
• بازیافت فلزات: به‌ویژه در صنایع الکترونیک و متالورژی.

ایمنی و خطرات استفاده از هیدروکلریک اسید

هیدروکلریک اسید یکی از خورنده‌ترین مواد شیمیایی است. تماس مستقیم با پوست یا استنشاق بخار آن می‌تواند باعث سوختگی شدید یا تحریک مجاری تنفسی شود.

بنابراین رعایت نکات ایمنی در هنگام کار با این اسید ضروری است.

توصیه‌های ایمنی در استفاده از هیدروکلریک اسید

• استفاده از دستکش مقاوم در برابر اسید، عینک ایمنی و لباس محافظ.
• کار در محیط دارای تهویه مناسب.
• در صورت تماس با پوست، محل آلوده را سریع با آب سرد شست‌وشو دهید
• هرگز این اسید را با مواد قلیایی، اکسیدکننده قوی یا فلزات واکنش‌پذیر (مثل آلومینیوم) ترکیب نکنید.

نکات مهم در نگهداری و حمل‌ونقل

• در ظروف پلی‌اتیلن یا پلی‌پروپیلن مقاوم نگهداری شود.
• از تابش مستقیم نور خورشید و دمای بالا دور نگه دارید.
• در انبارهای دارای تهویه و سیستم کنترل بخار ذخیره شود.
• هنگام حمل‌ونقل از برچسب هشدار خورنده استفاده شود.

خرید اسیدکلریدریک از شرکت اندیشه مهرآرای سپاهان

شرکت اندیشه مهرآرای سپاهان یکی از تولیدکنندگان معتبر و باسابقه در زمینه تولید و تأمین مواد شیمیایی صنعتی در ایران است. این شرکت با بهره‌گیری از دانش فنی روز و تیم متخصص، اقدام به تولید و عرضه اسید کلریدریک (هیدروکلریک اسید) با خلوص‌های مختلف متناسب با نیاز صنایع گوناگون نموده است.

محصولات این شرکت با استفاده از مواد اولیه باکیفیت و تحت نظارت دقیق کنترل کیفیت تولید می‌شوند تا ضمن رعایت استانداردهای ایمنی و زیست‌محیطی، بالاترین راندمان و خلوص ممکن را ارائه دهند. مجموعه شیمیایی آماس(اندیشه مهرآرای سپاهان) تولید کننده و تامین کننده اسید کلریدریک می‌باشد.

  تولیدی شرکت اندیشه مهرآرای سپاهان به صورت تانکری عرضه شده و مناسب برای استفاده در صنایع فولاد، پتروشیمی، آبکاری، تصفیه آب، شوینده‌ها و صنایع غذایی است.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره محصولات، آنالیز فنی و ثبت سفارش و قیمت اسیدکلریدریک، می‌توانید با کارشناسان فروش با شماره 03137779443 تماس بگیرید.

جمع‌بندی

در حقیقت، هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک از نظر شیمیایی یک ماده هستند. هر دو از محلول گاز HCl در آب تشکیل شده‌اند و خواص شیمیایی مشابهی دارند.

اما تفاوت هیدروکلریک اسید و اسید کلریدریک در درجه خلوص و کیفیت تولید، رنگ و میزان ناخالصی‌ها، کاربرد (آزمایشگاهی یا صنعتی) و قیمت و بسته‌بندی می‌باشد.

بنابراین اگر در حوزه‌های دارویی، تحقیقاتی یا غذایی فعالیت دارید، باید از هیدروکلریک اسید خالص آزمایشگاهی استفاده کنید. اما در کاربردهای پاک‌کنندگی، اسیدشویی یا تنظیم pH صنعتی، استفاده از اسید کلریدریک صنعتی مقرون‌به‌صرفه‌تر است.